Al menigmaal bezocht: dit mooie kapelletje, zomaar midden tussen de weilanden in het gehucht Esdonk, een van de oudste van de gemeente Gemert.
Het 'Sinte Magdalena Capelleke' zoals het in een 1695 geschreven akte wordt genoemd, wordt in dat jaar van een 150 jaar oud, uit leem opgetrokken 'heilige huiske', vervangen door een bakstenen exemplaar.
Als je zo vanuit deze richting arriveert, dan lijkt de voorgevel op een gezicht.
De legende van het Magdalena Kapelleke: (in de volksmond nu beter bekend als het Spijkerkapelleke).
De kapel werd uit dankbaarheid gebouwd voor Maria Magdalena door een Spaanse militair die onder de zweren en puisten zou hebben gestaan omdat hij een zware zonde begaan had (syfilis).
Hij bad Maria Magdalena om vergiffenis en beloofde haar bij genezing een kapelletje te bouwen. Binnen drie dagen was hij genezen en kwam hij zijn belofte na.
Het fenomeen spijkeroffer:
Aan de linkerzijde van de kapel bevindt zich een uitbouwtje, het Heilig Graf, met een venster waarin een gat is aangebracht.
In de nis ligt een 17e eeuws houten beeld van Jezus en door het gat kunnen mensen een spijker offeren. Dit keer lagen de spijkers keurig in een bakje, maar ik heb het vroeger meegemaakt dat
het vloertje bezaaid lag met spijkers en dat maakte behoorlijk indruk.
Waarom spijkers?
Het spijkeroffer kent een lange traditie. Spijkers zouden een magische kracht bezitten. In Afrika worden nog steeds spijkers in een boom of beeld geslagen maar ook hier in Gemert zelf is
in het begin van de 16e eeuw sprake van een 'geborde eyck'.
Offers kunnen in diverse vormen gedaan worden: in Leuven worden haarspelden tegen hoofdpijn geofferd, in Bareldonk nagels tegen steenpuisten bijvoorbeeld.
In Esdonk legt men een handjevol roestige spijkers wanneer men van zweren en of puisten af wil komen. Roestig, omdat de gelovige in de knoestige spijkers zweren ziet. Echter heb ik iemand ooit horen vertellen dat men er ook nog nieuwe spijkers offerde en dat de zweren genezen zouden zijn wanneer de spijker geoxideerd zou zijn.
Er kan nog een reden zijn waarom het een roestige spijker moet zijn en daarvoor maak ik nu de link naar de zigeuners.
De reden waarom de zigeuners massaal op bedevaart kwamen naar Esdonk tot einde zestiger jaren heeft twee redenen.
1: Maria Magdalena versus Sara
Niet zij is de patrones van de zigeuners, maar Sara. wie dat precies is geweest is niet echt duidelijk, echter staat zij in relatie met de zogenaamde drie Maria's die het Heilige Land verlieten
en naar Zuid-Frankrijk vertrokken, Maria Salome (moeder van apostelen Jacobus en Johannes) Maria Jacoba (moeder van Judas en Simon) en Maria Magdalena. Sara zou OF hun dienstmeid geweest zijn OF
een echte zigeunerin met de naam Sara-la-Kali die de drie Maria's heeft ontvangen toen ze aan wal gingen bij Camarque. Daar bevindt zich het gebeente van Sara.
Op 24-25 mei trekken zigeuners uit geheel Europa naar deze plek, Les Saintes Maries, waarbij het beeld van Sara in processie de zee wordt ingedragen (foto midden). Een witte stier en witte
paarden worden eveneens de zee in gejaagd om vruchtbaarheid af te smeken. Dit laatste blijkt een gekerstend heidens ritueel te zijn dat door de plaatselijke bisschop wordt afgesloten met het
zegenen van de zee.
2: De spijkers
Er zijn diverse legenden gaande, ook onder de zigeuners zelf, over de spijkers.
Ik zal er hier onder een paar in het kort beschrijven:
1: De zigeuners hebben getracht de spijkers bedoeld voor het kruis, te stelen want ze wilden niet dat Jezus zou lijden. Echter werden ze betrapt nadat de eerste spijker was gestolen en sloegen met deze vierde spijker op de vlucht. Daarom is Jezus met drie en niet vier spijkers doorboord en dat heeft dus minder pijn gedaan. Daarom vormen (volgens de Nederlandse zigeunerkoning Koka Petalo) de zigeuners een uitverkoren volk.
2: De zigeuners hebben inderdaad de vierde spijker gestolen maar deze diefstal heeft hen niet de naam van uitverkoren maar van stelend volk bezorgd. Het boete doen voor deze daad is de verklaring voor het zwerven over de aarde. Aldus de Duitse zigeunerkoning Jan Gomans.
3: En nu de Franse versie: nadat Romeinse soldaten vergeefs aan klopten bij een aantal smederijen omdat ze dat vuile werk niet wilden doen en daarom vermoord werden, vonden ze een lustige zigeunersmid die wel bereid was. Bij het smeden van de vierde spijker hoorden ze de vermoorde smeden jammeren dat Christus nu vermoord zou worden, viel de spijker van zijn aambeeld en bleef gloeien en koelde niet af. Hij schrok hier zo van dat hij zijn boeltje pakte en maakte dat hij weg kwam, maar waar hij ook arriveerde: de spijker was er altijd eerder, gloeiend en wel. Dat zou de reden zijn waarom de zigeuners zich nergens thuis voelen en pas rust hebben wanneer ze de vierde spijker bij het Heilig Graf hebben gebracht en om vergeving hebben gebeden.
Zelf heb ik ooit ergens gelezen of gehoord dat de spijker van het aambeeld wipte en dat de smid er achter aan holde maar de spijker nooit te pakken kreeg en dat dat de reden zou zijn waarom de zigeuners nooit rust hadden en altijd on the road waren, op zoek naar de spijker om hem uiteindelijk terug te brengen.
De kapel werd tot in de jaren zestig intensief bezocht door zigeuners en woonwagenbewoners. Dit gebeurde niet alleen vanwege de verering van Maria Magdalena, maar ook voor het offeren van spijkers en haarvlechten. Omstreeks 1958 zagen buurtbewoners dat het Corpus Christi op een hagelwit hoofdkussen en laken was gelegd. De zigeuners bleken er dagenlang rituele diensten te hebben gehouden, waarbij zoveel kaarsen werden geofferd, dat de kapel 's avonds 'spookachtig' verlicht leek. De kapel was door hen opgesierd met bloemen en vazen. Op de vloer lag mensenhaar: bruin, zwart, maar ook blonde lokken van kinderen. Met deze van het eigen lichaam afkomstige offers hoopte men zichzelf of zieke verwanten te genezen.
Terug komend op de roestige spijkers:
Dat zou nog een verklaring kunnen zijn dat ze roestig moeten zijn: roest lijkt door zijn kleur immers op gloeiend metaal. De vierde spijker is een spijker die moet worden gevonden en naar het graf moet worden gebracht zodat de zigeuners eindelijk rust krijgen.
Bronnen: Bedevaartplaatsen in Nederland
Esdonkse Spijkerkapel
Meertens/knaw.nl
Detail Spijkerkapel
Eigen werk 2020
In 2015 vond ik in Spanje een grote antieke handgesmede spijker van 20 cm. In 2020 besloot ik een assemblage te maken over het Spijkerkapelletje in Esdonk. Ik mijd het beeld van een lijdende
Christus in mijn werk: ik kan er niet naar kijken dus zocht in eerste instantie naar andere vormen. Omdat de spijker zo'n essentieel onderdeel vormt in Esdonk moest deze in mijn werk terug komen.
Wie schetst mijn verbazing toen ik, door de spijker willekeurig ergens te plaatsen en per ongeluk draaide, ik ineens naar een man met duidelijke baard, haren, een neus en zelfs een oogje
keek. Ik kon er niet om heen en besloot alsnog een kruis in het werk te plaatsen.
(Wordt z.s.m. aangevuld)
Spijkers gebruikt op beelden
Foto links:
Jacques Frenken, kunstenaar uit Den Bosch, zorgde veel ophef in de 20e eeuw met zijn doorgezaagde Jezus- en Mariabeelden. Dit is de Spijkermadonna uit 1968. In 2016 waren zijn (prachtige) beelden
te zien in het Noord Brabants Museum te Den Bosch, genaamd 'Verspijkerd en Verzaagd'. Een geweldig mooie expositie die ik twee maal heb bezocht.
Foto midden:
Fetishbeeld (NKISI) van de Yombe stam uit Congo, midden 20e eeuw. De spijkers worden ingeslagen om de spirituele kracht van het beeld te activeren. De magische lading werd ingesloten in een
lichaamsholte en afgesloten met dop van hars op de buik: het oog van de ziel.
Foto rechts:
Een beeld boven het altaar in het stiltecentrum van De Nieuwenhof in Deurne. 20e eeuw
Terug naar de overige blogs of zoek in Sitemap onderaan deze pagina
Reactie schrijven
Beyco (maandag, 11 december 2023 03:50)
Dit herhaal klopt niet gewoon een lullekoek verhaal profeet jesus is niet gekruizigd dat is verzonnen door de zionisten
Ellen Eva Brouwers (maandag, 11 december 2023 12:44)
Beste Beyco,
Dank u hartelijk voor uw positieve reactie. Ik denk dat u de inhoud van mijn website niet heeft begrepen.
Ik verzamel en plaats bestaande overleveringen, niet meer en niet minder, objectief en zonder enige bedoelingen of eigen mening.
Dat u dit af doet als een 'lulle koek verhaal' en dat Jezus niet ' gekruizigd' zou zijn is uw eigen mening.